του Γιώργου Γεωργή
γραμματέα του ΣΕΠ ΔΕΗ/ΚΗΕ

Πίσω από τα λόγια τα μεγάλα για την σωτηρία του πλανήτη, αποκρύπτεται το γεγονός πως η «πράσινη ανάπτυξη» αποτέλεσε βασικό γεωπολιτικό και οικονομικό όπλο ενίσχυσης της θέσης και του ρόλου της ΕΕ στον διεθνή ανταγωνισμό. Αν η ΕΕ έμεινε πίσω, αυτό οφείλεται και στον ασίγαστο ανταγωνισμό των ηγετικών της κρατών για κυριαρχία και μοίρασμα αγορών. Ανταγωνισμό που διεξάγεται όχι μόνο παγκόσμια ή περιφερειακά, αλλά είναι έντονος και εντός της ΕΕ, ακόμα και στο εσωτερικό των ίδιων των ιμπεριαλιστικών χωρών. Το γεγονός αυτό συμβάλει στη διαμόρφωση μιας ιδιαίτερα ρευστής κατάστασης τόσο σε εθνική, όσο και σε υπερεθνική κλίμακα, με απρόβλεπτες συνέπειες. Κάπως έτσι δόθηκε και η ευκαιρία στον Βρετανικό λαό να επιβάλλει το «Brexit», ανεξαρτήτως του τρόπου που το διαχειρίζεται η Βρετανική Κυβέρνηση και γενικότερα το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο.

Με αφορμή λοιπόν, τα όσα λέγονται και γράφονται για την ενεργειακή κρίση στην ΕΕ και την κλιματική αλλαγή, κι έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θα αξιοποιήσουμε την τοποθέτηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας για να σημειώσουμε κάποια πράγματα που βολικότατα συσκοτίζονται από την επιλεκτική μονομέρεια των ΜΜΕ και την δια του Τύπου «έγκριτη» παραπληροφόρηση.

Σύμφωνα με το κυρίαρχο αφήγημα, η ενεργειακή κρίση ξέσπασε σαν συνέπεια των τρανταγμών στη παγκόσμια οικονομία που έφερε η πανδημία COVID 19. Σύμφωνα με το ίδιο αφήγημα η Ρωσία του Πούτιν με τους αγωγούς φυσικού αερίου εκβιάζει τις χώρες μέλη της ΕΕ! Δεξιοί κι αριστεροί αναλυτές και δημοσιογράφοι αναπαράγουν παραλλαγές του ως άνω αφηγήματος ασκώντας κατά το δοκούν ερμηνευτική κοπτοραπτική στις τοποθετήσεις των Ρώσων αξιωματούχων, μαζί και του Πούτιν. Επομένως έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον οι απαντήσεις που έδωσε ο ίδιος σε ερωτήσεις που του έγιναν μετά από την ομιλία του στο Valdai Club στις 21 Οκτωβρίου, σχετικά με την ενεργειακή κρίση, τις παγκόσμιες αγορές και τους κανόνες που θέλουν να επιβάλλουν στα έθνη, τη θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας επί των παραπάνω, καθώς επίσης και σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με το δικό του εύλογο αφήγημα, η νομισματική πολιτική των ΗΠΑ σε συνδυασμό με την υπερχρέωσή τους έχει συνέπειες: «…το έλλειμμα αυξάνεται και ο πληθωρισμός αυξάνεται ως απόρροια της διαδικασίας έκδοσης (νομίσματος). Αυτό οδηγεί σε αύξηση των τιμών στις πηγές ενέργειας, στο ηλεκτρικό ρεύμα…».

Η ευρωπαϊκή πολιτική για τις ΑΠΕ στήθηκε ούτως ώστε να διευκολύνεται η κυριαρχία των χρηματαγορών και του χρηματιστηριακού τζόγου των «spot market». Γι αυτό το λόμπι ΑΠΕ είναι πανίσχυρο στην ΕΕ, και όχι μόνο. Φαίνεται δε να παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο στα ενεργειακά. «…Τα τελευταία χρόνια, η φιλοσοφία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στη ρύθμιση της αγοράς ενεργειακών πηγών, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, μέσω ενός χρηματιστηρίου εμπορευμάτων, μέσω της λεγόμενης αγοράς άμεσης διάθεσης (spot market)…», αναφέρει ο Πούτιν. «Τα πάντα άρχισαν να μεταφέρονται σε αυτή την αγορά (spot market), που όμως σε μεγάλο βαθμό κατέχει αέριο στα χαρτιά, και όχι πραγματικό αέριο. Δεν πρόκειται για φυσικές ποσότητες… Καταγράφεται ένα νούμερο στο χαρτί, χωρίς να υπάρχει όμως φυσική ποσότητα που μπορεί να καταναλώνεται…». Βλέπετε, τα σχετικά μακροχρόνια συμβόλαια, ακόμα και με χρηματιστηριακές, δηλαδή αγοραίες τιμές, δεν επιτρέπουν την ληστρική κερδοσκοπία δια του χρηματιστηριακού τζόγου. Ληστρική κερδοσκοπία σε βάρος τόσο των παραγωγών, όσο και κυρίως των καταναλωτών. Γι αυτό και δεν είναι επιθυμητά στις χρηματαγορές. Ποιος λοιπόν είναι ο κύριος υπεύθυνος για την ενεργειακή κρίση, αν όχι η κερδοσκοπική απληστία των αγορών; Δεν είναι η ίδια δίψα για υπερκέρδη που εμπορευματοποιεί και καταστρέφει τη μητέρα φύση;

Ειδικά στην πατρίδα μας, οι ενεργειακές θέσεις της Κυβέρνησης αλλά και της αξιωματικής αντιπολίτευσης (και όχι μόνο) συνοψίζονται στο τρίπτυχο: «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας, απολιγνιτοποίηση και «ενεργειακή μετάβαση». Η διαφορά τους συνίσταται κυρίως στο ρυθμό, στην ταχύτητα! Η ΝΔ και ειδικά το Μητσοτακέικο φαίνεται να βιάζεται πολύ… Αντιγράφω από την περσυνή συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη γερμανική εφημερίδα Bild, στις 26 Μαΐου 2020, όπως δημοσιεύεται επίσημα στο Διαδίκτυο: «…Με ρωτήσατε πού θα διοχετευτούν τα χρήματα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ότι κλείνουμε όλα τα ανθρακωρυχεία μας στη βόρεια Ελλάδα, νωρίτερα από τη Γερμανία. Συνεπώς, μέρος των χρημάτων θα διατεθεί για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης σε μια ολόκληρη περιφέρεια της Ελλάδας, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρακα και θα πρέπει πλέον οι κάτοικοί της να βρουν κάτι άλλο να κάνουν. Και, βεβαίως, θα επωφεληθούν και γερμανικές εταιρείες. Η RWE σύναψε συμφωνία με τη ΔΕΗ για την εγκατάσταση ενός πολύ μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου στη θέση όπου υπήρχε μια παλιά λιγνιτική μονάδα. Συνεπώς είναι και προς το συμφέρον γερμανικών εταιρειών, επειδή θέλω να αλλάξω το αφήγημα. Δεν είναι πλέον θέμα αποπληρωμής χρέους προς την ΕΕ, αλλά επενδυτικών ευκαιριών που θα είναι επωφελείς για ελληνικές εταιρείες, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, αλλά ταυτόχρονα θα ωφελήσουν και γερμανικές εταιρείες…» (οι υπογραμμίσεις δικές μου). Τρείς φορές στις λιγοστές αυτές αράδες, ο φερόμενος ως Έλληνας Πρωθυπουργός επαναλαμβάνει το γεγονός πως από την πρόωρη και βιαστική «απανθρακοποίηση», επωφελούνται γερμανικές εταιρείες. Ενώ, μια και μόνο φορά, σημειώνει -στο παρεμπιπτόντως- πως οι κάτοικοι θα βρουν κάτι άλλο να κάνουν!!! Από πού νομίζετε πως αγοράζουμε ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά;

Ας έχουμε υπόψη πως μέχρι να λυθεί το πρόβλημα της αποθήκευσης της ηλεκτρικής ενέργειας, όσο περισσότερες ΑΠΕ εγκαθιστούμε, και ειδικά ανεμογεννήτριες, τόσο περισσότερο θα έχουμε ανάγκη το φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή! Είτε στα βουνά, είτε στις θάλασσες, οι ανεμογεννήτριες παραμένουν «στοχαστικά» αναξιόπιστες στην παραγωγή ρεύματος. Οι ΑΠΕ, όσο κι αν είναι απαραίτητες, δεν είναι πανάκεια. Επομένως, η περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ, έχει άλλες στοχεύσεις. Εξυπηρετεί δε, συγκεκριμένα οικονομικοπολιτικά συμφέροντα και γεωπολιτικές επιδιώξεις.

«Οι γερμανικές εισαγωγές αερίου από τη Νορβηγία, οι οποίες μέχρι πρότινος συναγωνίζονταν σε όγκο εκείνες από τη Ρωσία (περίπου 30%-35% αμφότερες), αναμένεται να μειωθούν και μάλιστα κατά πολύ» (Σιταράς Β. «O ενεργειακός “άξονας” Pωσίας-Γερμανίας» Forein Affairs The Hellenik Edition σελ. 113). Όταν η Γερμανία καλύπτει πάνω από το 70% των ενεργειακών της αναγκών από εισαγωγές, δεν είναι καθόλου περίεργο που από τα πλέον υπεύθυνα πολιτικά της πρόσωπα γίνεται λόγος για την «ανάγκη επαναξιολόγησης του συνόλου της γερμανικής ενεργειακής πολιτικής». Πόσο δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται η απόφαση/δέσμευση των Γερμανών να αποσύρουν τους τελευταίους 6 αντιδραστήρες στο τέλος του 2022; Ή και να κλείσουν τους 84 ανθρακικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής ως το 2038; Όταν, τον Μάρτιο του2011, έγινε το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκοσίμα της Ιαπωνίας, η Γερμανία διέθετε ακόμα 17 πυρηνικούς αντιδραστήρες σε λειτουργία!

Πίσω από τα «πράσσειν άλογα» του συρμού της αγοραίας «οικολογίας», αχνοφαίνεται πλέον η πανηγυρική επιστροφή των πυρηνικών στην ΕΕ, αλλά και τα αντίστοιχα συμφέροντα. Όσο δεν λύνεται το πρόβλημα της αποθήκευσης ενέργειας, δηλαδή όσο οι ΑΠΕ θα αδυνατούν να καλύψουν αξιόπιστα την ενεργειακή ζήτηση, τόσο περισσότερο θα «πρασινίζει» η πυρηνική ενέργεια… Τόσο περισσότερο τα πυρηνικά, έχοντας μηδενικό αποτύπωμα CO2, θα παρουσιάζονται ως η διάδοχη κατάσταση στα ορυκτά καύσιμα, δηλαδή και στο «μεταβατικό» καύσιμο, το φυσικό αέριο. Η «αμυντική» συμφωνία με τη Γαλλία, γίνεται εξόχως επιθετική αν τη δούμε από τη σκοπιά της απρόσκοπτης τροφοδοσίας της γαλλικής και γενικότερα της ευρωπαϊκής οικονομίας με στρατηγικά ορυκτά…

Δημοσιογράφοι και αναλυτές της ενεργειακής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής, χάρη στα Ευρω-Ενωσιακά τους ματογυάλια, αλλά και στην στρατευμένη, επιλεκτική πληροφόρηση που υπηρετούν, χάρη στην άγνοια -είτε των αναγνωστών τους, είτε και τη δική τους- σε τεχνικά θέματα, υποτιμούν, όταν δεν αγνοούν επιδεικτικά, την πραγματικότητα. Συμμετέχουν στην εργαλειοποίηση τόσο της ενεργειακής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής, όσο και στην ηθική απαξίωση των ΑΠΕ με όλα τα συμπαραμαρτούντα…

Η προστασία του περιβάλλοντος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε είτε στην κερδοσκοπική δίψα των χρηματαγορών, έστω και «πράσινων», είτε στο πολιτικό τους προσωπικό. Σε αυτή την πολιτικοοικονομική πραγματικότητα αναφέρεται ο Πούτιν όταν λέει: «αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι μια μηχανική, απερίσκεπτη εφαρμογή μέτρων που έχουν διατυπωθεί από άλλους, αλλά ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Σκοπεύουμε να εργαστούμε προς την κατεύθυνση αυτού του αποτελέσματος με απόλυτη διαφάνεια και ειλικρίνεια. Ωστόσο, δεν θα ήθελα οι προσπάθειές μας για την προστασία της φύσης και την εφαρμογή των συστάσεων για την κλιματική πολιτική να μετατραπούν σε ένα συγκαλυμμένο μέσο ανταγωνισμού στις παγκόσμιες αγορές».

Φυσικά, η Ρωσία έχει τη δική της γεωπολιτική ατζέντα, υπηρετεί τις δικές της σκοπιμότητες. Επιβάλλεται όμως να δούμε με τη δέουσα προσοχή και την άποψή της, που συστηματικά αποκρύπτεται ή παρουσιάζεται αποσπασματικά και δαιμονοποιείται. Να δούμε τις θέσεις της κατ’ αντιπαράθεση με την πολιτική των ΗΠΑ και της ΕΕ. Αυτές είναι που -από κοινού με την δική μας οικονομική ολιγαρχία και το πολιτικό της προσωπικό- κατεξοχήν ευθύνονται για τα δεινά της χώρας και του λαού μας… Στη δική τους πολιτική απελευθέρωσης των αγορών και τη συνακόλουθη απορρύθμιση των αγορών εργασίας και ενέργειας, οφείλονται τόσο η έξαρση της φτώχειας  -ενεργειακής και μη- όσο και η σχεδόν ολοκληρωτική ενεργειακή εξάρτηση της πατρίδας μας από εισαγόμενα καύσιμα! Άλλωστε το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο στη χώρα μας, ειδικά οι κορυφές του, είναι αξεχώριστα, οργανικά δεμένο με το καθεστώς της εξάρτησης ως τα χθες, με την μνημονιακή κατοχή στις μέρες μας!

Θεωρούμε, λοιπόν, εξαιρετικά χρήσιμο να παρουσιάσουμε τα αποσπάσματα από την πρόσφατη, εφ’ όλης της ύλης τοποθέτηση του Πούτιν, στα οποία αναφέρεται στην ενεργειακή πολιτική της Ρωσίας, στη λεγόμενη κλιματική αλλαγή και σε άλλα παρεμφερή θέματα. Έχει άλλωστε πολύ ενδιαφέρον η επιχειρηματολογία του, είτε είμαστε σύμφωνοι, είτε όχι! Επιδιώκουμε με αυτόν τον τρόπο, να καλύψουμε ένα σοβαρό κενό στην ενημέρωση.

Τα αποσπάσματα αυτά θα τα διαβάσετε εδώ, σε μορφή pdf, μετά από δική μας επιμέλεια των τονισμένων σημείων και των υπογραμμίσεων που θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικές.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ομιλία του Βλαντιμίρ Πούτιν έγινε στις 21/10/21, στην 18η ετήσια συνάντηση του Valdai Discussion Club στο οποίο συμμετέχουν καθηγητές και μελετητές από μεγάλα διεθνή πανεπιστήμια και δεξαμενές σκέψης. Η ομιλία του και η συζήτηση που ακολούθησε, τροφοδότησαν εκατοντάδες άρθρα και αναλύσεις διεθνώς – με την ανάλογη πάντα παραπληροφόρηση και διαστρέβλωση που μας έχουν συνηθίσει οι κονδυλοφόροι των καθεστωτικών ΜΜΕ.

Σημαντικές επίσης θεωρούμε τις αναφορές του Πούτιν στο διεθνές δίκαιο, στα κυριαρχικά δικαιώματα μιας χώρας και τα χωρικά της ύδατα που αποτελούν μέρος της επικράτειας ενός παράκτιου κράτους σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας. Τις υπογραμμίσαμε για να έχουμε υπόψη τι προτάσσει ο υπεύθυνος ηγέτης μιας χώρας, μια που οι ντόπιοι κυβερνητικοί μας παράγοντες δείχνουν να τις απεμπολούνται.

Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Πούτιν αναρτήθηκε στον ιστότοπο Σεισάχθεια σ’ αυτόν τον σύνδεσμο. Στον ίδιο ιστότοπο, υπάρχει σύνδεσμος σε μορφή pdf που παραπέμπει στη συνέχεια της συνεδρίας, με όλες τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις. Από τον σύνδεσμο αυτόν επιλέξαμε τα αποσπάσματα του διαλόγου που αφορούν τη θεματολογία στην οποία αναφερόμαστε.

Σε κάθε περίπτωση ευχαριστούμε την Σεισάχθεια που μας επέτρεψε τη χρήση και αξιοποίηση του υλικού αυτού.

Ο Γιώργος Γεωργής είναι μέλος του ΕΣΣ του ΕΠΑΜ και Γραμματέας του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού ΔΕΗ/ΚΗΕ.