Αποσπάσματα από τις απαντήσεις στους δημοσιογράφους στην τακτική ενημέρωση της Μ. Ζαχάροβα, εκπροσώπου του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, σχετικά με την κρίση στην Ουκρανία. Μόσχα, στις 2 Νοεμβρίου 2022.

 

Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας

Ερώτηση: Οι σερβικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου και του υπουργού Εξωτερικών της χώρας, υποστηρίζουν ότι η Ρωσία χρησιμοποίησε το προηγούμενο του Κοσσυφοπεδίου όταν αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονιέτσκ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ, γεγονός που οδήγησε τη Δύση στο να αυξήσει τις πιέσεις της προς το Βελιγράδι. Σύμφωνα με τους Σέρβους αξιωματούχους, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ απαιτούν τώρα από τη Σερβία να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο το συντομότερο δυνατό, σαν να είναι αυτό που θα καθιστούσε αδύνατη την αναφορά της Ρωσίας σε αυτό το προηγούμενο.

Χρησιμοποίησε πράγματι η Ρωσία το Κοσσυφοπέδιο ως προηγούμενο όταν επανεννώθηκε με τις προαναφερθείσες Λαϊκές Δημοκρατίες, τις περιοχές Χερσώνα και Ζαπορόζιε; Βασίζεται η ρωσική διπλωματία στο έργο της στο προηγούμενο του Κοσσυφοπεδίου; Έχουν όντως το Κοσσυφοπέδιο και οι νέες ρωσικές περιφέρειες κάτι κοινό;

Μαρία Ζαχάροβα: Όσον αφορά τα δημοψηφίσματα και τα αποτελέσματά τους, αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας σχετίζεται με το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.

Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση ορίζεται, μαζί με άλλες θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου, στο άρθρο Ι του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και επιβεβαιώθηκε στο άρθρο 1 του Διεθνούς Συμφώνου του 1966 για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, καθώς και στο άρθρο 1 του Διεθνούς Συμφώνου του 1966 για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα.

Η Διακήρυξη για τις αρχές του διεθνούς δικαίου σχετικά με τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που υιοθετήθηκε το 1970, υπογραμμίζει την αρχή της κυριαρχικής ισότητας των κρατών, η οποία περιλαμβάνει το απαραβίαστο της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας, καθώς και την αρχή των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης. Ταυτόχρονα, η διακήρυξη τονίζει ότι κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή τους οι παραπάνω αρχές είναι αλληλένδετες και κάθε αρχή πρέπει να ερμηνεύεται στο πλαίσιο των άλλων αρχών.

Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για έναν μπουφέ όπου οι άνθρωποι μπορούν να επιλέξουν ό,τι τους αρέσει ή επιθυμούν, ενώ αφήνουν στην άκρη ό,τι δεν τους ενδιαφέρει ή δεν τους προσφέρει καμία προστιθέμενη αξία. Οι αρχές αυτές πρέπει να θεωρούνται αλληλένδετες.

Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ της αρχής της εδαφικής ακεραιότητας και του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση διατυπώνεται στη Διακήρυξη του 1970 ως εξής: Η διακήρυξη επαναβεβαιώνει το απαραβίαστο «της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ενότητας των κυρίαρχων και ανεξάρτητων κρατών που συμπεριφέρονται σύμφωνα με την αρχή των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών» και συνεπώς διαθέτουν «κυβέρνηση που εκπροσωπεί το σύνολο του λαού που κατοικεί στο έδαφός της, χωρίς διάκριση φυλής, θρησκείας ή χρώματος.»

Η λογική αυτή επιβεβαιώθηκε στη Διακήρυξη της Βιέννης του 1993 της Παγκόσμιας Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Μας λένε ότι οι δεκαετίες του 1960 και του 1970 ήταν μια περίοδος αποαποικιοποίησης και ότι δεν πρέπει να διαλέγουμε μόνο τα έγγραφα που μας αρέσουν. Αλλά η Διακήρυξη της Βιέννης, η οποία υιοθετήθηκε το 1993 με αφορμή γεγονότα που οδήγησαν σε αλλαγή συνόρων στην Ευρώπη, σίγουρα δεν συνδέεται με την αποαποικιοποίηση. Σύμφωνα με αυτήν, τα κράτη που διεκδικούν το δικαίωμα να προστατεύουν την εδαφική τους ακεραιότητα και την πολιτική τους ενότητα πρέπει «να διαθέτουν μια κυβέρνηση που να εκπροσωπεί το σύνολο του λαού που ανήκει στην επικράτεια χωρίς καμία διάκριση».

Οι αρχές του Κιέβου προφανώς δεν μπορούν να θεωρηθούν ως μια τέτοια κυβέρνηση. Εκπροσωπεί το σύνολο του λαού χωρίς καμία διάκριση; Όχι βέβαια. Όλα αυτά τα χρόνια επικεντρώνουν με έμφαση στις διακρίσεις και διαχωρίζουν τους ανθρώπους με βάση διάφορες δικές τους αντιλήψεις και αρχές. Πως μπορεί λοιπόν να θεωρηθούν ως μια εθνική κυβέρνηση που εκπροσωπεί το σύνολο του λαού της Ουκρανίας; Σε ένα δημοκρατικό κράτος, το οποίο είναι, υποτίθεται ότι είναι, η Ουκρανία σύμφωνα με το σύνταγμα και τα άλλα έγγραφα που καθορίζουν τη κρατική της υπόσταση, η κυβέρνηση καθορίζεται κατά τη διάρκεια των εκλογών. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις ήρθαν στην εξουσία στην Ουκρανία ως αποτέλεσμα αντισυνταγματικών πραξικοπημάτων που πραγματοποιήθηκαν με τη χρηματοδότηση ξένων κρατών και με την παράλληλη ισχυρή πολιτική και στρατιωτική υποστήριξή τους. Οι κυβερνήσεις αυτές δεν εκπροσωπούσαν τον λαό της Ουκρανίας στην ποικιλομορφία του, αλλά τα συμφέροντα ξένων κρατών, εταιρειών, οργανισμών και επιχειρήσεων. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, αντί να εκπροσωπούν τα συμφέροντα ολόκληρου του λαού, οι ουκρανικές αρχές από το 2014, διεξάγουν πόλεμο εναντίον του ίδιου του λαού τους, χρησιμοποιώντας στρατιωτικά και οικονομικά μέτρα που αποσκοπούν στην ασφυξία του.

Η Διακήρυξη του 1970 αναφέρει ότι «η ίδρυση ενός κυρίαρχου και ανεξάρτητου κράτους, η ελεύθερη ένωση ή ενσωμάτωση με ένα ανεξάρτητο κράτος ή η ανάδειξη σε οποιοδήποτε άλλο πολιτικό καθεστώς που καθορίζεται ελεύθερα από έναν λαό αποτελούν τρόπους εφαρμογής του δικαιώματος αυτοδιάθεσης από τον λαό αυτό».

Όπως όμως και αν αναγνωρίζονται τα δημοψηφίσματα σύμφωνα με το Σύνταγμα και τη νομοθεσία της Ουκρανίας, αυτό δεν μπορεί να επηρεάσει το κατά πόσον αναγνωρίζονται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η πρακτική δείχνει ότι η εφαρμογή του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των λαών μέσω της απόσχισης και της επακόλουθης ένωσης με άλλο κράτος δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με μια εθνική νομοθεσία, για αντικειμενικούς λόγους. Αυτό επιβεβαιώθηκε, εν μέρει, στη συμβουλευτική γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών του 2008, όσον αφορά τη συμφωνία της μονομερούς ανακήρυξης της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου με το διεθνές δίκαιο.

Σύμφωνα λοιπόν με τη γνωμοδότηση αυτή: «το γενικό διεθνές δίκαιο δεν περιέχει καμία εφαρμοστέα απαγόρευση των δηλώσεων ανεξαρτησίας». Στο πλαίσιο της περίπτωσης του Κοσσυφοπεδίου, παραθέτουμε διεθνείς νομικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από σχετικούς οργανισμούς. Το προηγούμενο του Κοσσυφοπεδίου οδήγησε τελικά στην εφαρμογή μιας σειράς διεθνών νομικών αποφάσεων τις οποίες και παραθέτουμε. Παρέχουν έναν γενικό ορισμό που είναι εφαρμόσιμος και σε άλλες ακόμη περιπτώσεις.

Σύμφωνα με τη γραπτή δήλωση των Ηνωμένων Πολιτειών που υποβλήθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο στο πλαίσιο αυτής της υπόθεσης, «οι διακηρύξεις ανεξαρτησίας μπορούν – και από τη φύση τους συχνά το κάνουν – να παραβιάζουν το εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρξε παραβίαση του διεθνούς δικαίου».

Η Βρετανία ανέφερε στη δήλωσή της ότι, γενικά, το διεθνές δίκαιο «δεν απαγορεύει την απόσχιση ή τον διαχωρισμό, ούτε εγγυάται την ενότητα των προγενέστερα υφιστάμενων κρατών κατόπιν εσωτερικών κινημάτων που οδηγούν σε διαχωρισμό των κρατών αυτών ή σε ανεξαρτησία μέρους αυτών με την υποστήριξη των ενδιαφερόμενων λαών».

Δεν πρόκειται λοιπόν περί προσωπικών απόψεων Βρετανών ή Αμερικανών πολιτικών, αλλά για τη θέση των κρατών τους που εκφράζεται στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου.

Σε αντίθεση με την περίπτωση των πρώην ουκρανικών εδαφών, η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου στις 17 Φεβρουαρίου 2008, που αποτέλεσε αντικείμενο ανάλυσης και επεξεργασίας από τη διεθνή κοινότητα, εγκρίθηκε μόνον από το κοινοβούλιο του, το οποίο εκείνη τη στιγμή ήταν ένα από τα πολλά προσωρινά όργανα αυτοδιοίκησης της επαρχίας. Δεν διεξήχθη κανένα δημοψήφισμα στο Κοσσυφοπέδιο. Πώς μπορεί λοιπόν να χρησιμοποιηθεί ένα ανύπαρκτο γεγονός ως προηγούμενο;

Δημοψηφίσματα διεξήχθησαν στην Κριμαία, το Ντονιέτσκ, το Λουγκάνσκ και στα άλλα δυο πρώην εδάφη της Ουκρανίας. Τα αρμόδια θεσμικά όργανα και οι άμεσοι συμμετέχοντες στη διαδικασία αυτή εξέφρασαν τη γνώμη τους για την υπόθεση, εν προκειμένω για την αναεξαρτησίας τους, μέσα από μια διαδικασία που είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο. Αυτό είναι κάτι στο οποίο μπορεί και πρέπει να ανατρέξει κανείς. Οι Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ αποτελούσαν κυρίαρχα και ανεξάρτητα κράτη. Η Ρωσία τις αναγνώρισε ως τέτοιες βάσει των εκτελεστικών διαταγμάτων του Ρώσου Προέδρου που υπογράφηκαν στις 21 Φεβρουαρίου 2022. Έχουν αναγνωριστεί από τη Συρία (29 Ιουνίου 2022), τη Βόρεια Κορέα (13 Ιουλίου 2022), την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία. Οι Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ υπέγραψαν διεθνείς συμφωνίες φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας υποστήριξης, ειδικότερα με τη Ρωσία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρώτα δημοψηφίσματα για την ανεξαρτησία διεξήχθησαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ το 2014. Απ’ όσο θυμάμαι, τα διεθνή μέσα ενημέρωσης αναρωτήθηκαν αν τα αποτελέσματα αυτών των δημοψηφισμάτων θα χρησιμοποιούνταν ως οδηγός δράσης. Αυτά τα δημοψηφίσματα διεξήχθησαν μετά από ένα βίαιο κρατικό πραξικόπημα στην Ουκρανία, μετά το οποίο οι νέες αρχές εφάρμοσαν κατασταλτικά μέτρα εναντίον του λαού και των κυβερνήσεων που είχαν εκλεγεί σε αυτές τις περιοχές σύμφωνα με το εσωτερικό εθνικό δίκαιο και το Σύνταγμα. Σε αυτή την κατάσταση, τα δικαιώματα και οι ελευθερίες των εθνοτικών μειονοτήτων παραβιάστηκαν σε ολόκληρη την Ουκρανία, η ρωσική γλώσσα εξαιρέθηκε από όλους τους τομείς της ζωής, οι πολιτικοί ακτιβιστές διώχθηκαν, η ελευθερία της θρησκείας παραβιάστηκε, οι εκκλησίες κατασχέθηκαν και οι πολιτικοί αντίπαλοι εξοντώθηκαν. Όλα αυτά έγιναν κατά παράβαση των διατάξεων του διεθνούς δικαίου αναφορικά με την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική κυριαρχία των κρατών, δηλαδή της διάταξης για την ισότιμη εκπροσώπηση των λαών εντός του ίδιου κράτους.

Το ζήτημα της διεθνούς αναγνώρισης της ανεξαρτησίας αυτών των δημοκρατιών δεν τέθηκε για τα επόμενα οκτώ χρόνια, παρόλο που η δέσμη μέτρων για την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ, που εγκρίθηκε με την απόφαση 2202 (2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, προέβλεπε «την πραγματοποίηση συνταγματικής μεταρρύθμισης στην Ουκρανία με ένα νέο Σύνταγμα που θα τεθεί σε ισχύ μέχρι το τέλος του 2015, προβλέποντας την αποκέντρωση ως βασικό συστατικό στοιχείο», καθώς και «την υιοθέτηση μόνιμης νομοθεσίας για το ειδικό καθεστώς ορισμένων περιοχών των περιφερειών Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ», η οποία θα έπρεπε να προβλέπει, εν μέρει, το δικαίωμα γλωσσικής αυτοδιάθεσης, τη συμμετοχή των οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης στον διορισμό των επικεφαλής των εισαγγελικών αρχών και των δικαστηρίων των περιφερειών Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ, καθώς και την υποστήριξη από τις αρχές της κεντρικής κυβέρνησης της διασυνοριακής συνεργασίας των περιφερειών Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ με περιφέρειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτό είναι που επιθυμούν οι κάτοικοι αυτών των περιοχών εδώ και πολλά χρόνια.

Εάν η Ουκρανία είχε εφαρμόσει τις παραπάνω διατάξεις της δέσμης μέτρων, θα ήταν τουλάχιστον δυνατό να πούμε ότι δημιουργήθηκαν οι συνθήκες στις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ για την εφαρμογή του δικαιώματος αυτοδιάθεσης εντός των ορίων του κράτους στο οποίο ανήκαν τότε. Ωστόσο, αυτό δεν συνέβη επειδή το Κίεβο σαμποτάρισε τη δέσμη μέτρων και των δυο συμφωνιών του Μίνσκ και αντ’ αυτού επέλεξε να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία, προκειμένου να καταστείλει τα δικαιώματα των κατοίκων του Ντονμπάς.

Η ανώτατη ηγεσία της Ουκρανίας δεν έκρυψε την έλλειψη της πρόθεσής της να μην τηρήσει τις «συμφωνίες του Μινσκ»: ο πρώην πρόεδρος της χώρας, Ποροσένκο, είχε επανειλημμένα δηλώσει ότι ενέκρινε την υπογραφή της «Δέσμης Μέτρων» με μοναδικό σκοπό να κερδίσει χρόνο, με σκοπό να ενισχύσει τον στρατό της χώρας (συνέντευξη του Ποροσένκο στην πολωνική έκδοση Gazeta Wyborcza, που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κόμματος Αλληλεγγύης στις 15 Φεβρουαρίου 2020). Αυτό είναι το ίδιο άτομο που υπέγραψε τις συμφωνίες του Μινσκ.

Μια άλλη τραγική εξέλιξη είναι το γεγονός ότι το καθεστώς του Κιέβου, με την έγκριση της Δύσης, επέβαλε αποκλεισμό στο Ντονμπάς, σταμάτησε την καταβολή συντάξεων και κοινωνικών παροχών, κατέστησε αδύνατη την ομαλή οικονομική δραστηριότητα, εμπόδισε την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, γεγονός που δημιούργησε αφόρητες συνθήκες διαβίωσης για τον πληθυσμό, ασύμβατες με την υλοποίηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης εντός της ίδιας χώρας με το καθεστώς του Κιέβου.

Αντίστοιχα, το 2022, ο πληθυσμός των περιφερειών Ζαπορόζιε και Χερσώνα, ως αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων βίαιων μέτρων που εφαρμόζει εναντίον τους το Κίεβο (συμπεριλαμβανομένων των βομβαρδισμών με ρουκέτες, της καταστροφής πολιτικών υποδομών κ.λπ.) και της αδυναμίας άσκησης των βασικών τους δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος στη ζωή, αποδείχθηκε επίσης ότι στερείται κάθε προοπτικής αυτοδιάθεσης εντός των ορίων της επικράτειας της Ουκρανίας.

Όπως γνωρίζετε, τα ερωτήματα στα δημοψηφίσματα στις περιοχές Ζαπορόζιε και Χερσώνα διατυπώθηκαν ως εξής: «Είστε υπέρ της απόσχισης της περιοχής Ζαπορόζιε/Χερσώνα από την Ουκρανία, της δημιουργίας ανεξάρτητου κράτους από την περιοχή Ζαπορόζιε/Χερσώνα και της ένταξής της στη Ρωσική Ομοσπονδία ως υπήκοος της Ρωσικής Ομοσπονδίας;». Ως εκ τούτου, με βάση το δημοψήφισμα που διεξήχθη και την άσκηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης, το σχετικό υποκείμενο αποκτά διεθνή νομική υπόσταση και, περαιτέρω, χρησιμοποιώντας τα κυριαρχικά του δικαιώματα, αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να γίνει δεκτό στη Ρωσική Ομοσπονδία.

Μην ξεγελιέστε από την απλότητα της διατύπωσης. Η Δύση λατρεύει αυτά τα μιμίδια, τα κλισέ, τις εκλεπτυσμένες περιττές θέσεις, απλοποιημένες όσο το δυνατόν περισσότερο για τους δικούς της χειρισμούς. Η εν λόγω διατύπωση του ερωτήματος αφορά το διεθνές νομικό μέρος. Αν μιλάμε για τη λογική των tweets, των memes, των αστείων εικόνων, τότε, μάλλον, όλα μπορούν να απλοποιηθούν σε έναν τέτοιο παραλογισμό. Τότε όμως δεν θα χρειάζεται να εκπλαγούμε σχετικά με το ότι αυτό οδηγεί σε προβλήματα.

Ποιος επιδιώκει την ειρήνη και ποιος όχι

Ερώτηση: Η ρωσική ηγεσία, συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, εξακολουθεί να είναι έτοιμη για συνομιλίες σχετικά με την Ουκρανία. Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προέβη σε μια σχετική δήλωση, όταν είπε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συμμετάσχει σε συνομιλίες με τη Δύση για την αποκλιμάκωση της έντασης, αλλά μόνο εάν υπάρχουν ρεαλιστικές προτάσεις που βασίζονται σε δίκαιες προσεγγίσεις, όπως επισήμανε. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συνομιλήσει μόνο με τις χώρες της ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά όχι με την Ουκρανία; Για τι είδους προτάσεις μιλούσε και τι μπορεί να βοηθήσει στην αναζωογόνηση του διαλόγου;

Μαρία Ζαχάροβα: Φαντάζομαι ότι γνωρίζετε τις δηλώσεις του καθεστώτος του Κιέβου και του Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Έχουν ήδη θεσμοθετήσει την απαγόρευση της διεξαγωγής συνομιλιών με τον σημερινό Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας μέσω σχετικής νομοθετικής πράξης. Το καθεστώς του Κιέβου ήταν αυτό που μπλόκαρε αυτήν τη διαδικασία. Απαγόρευσαν στους εαυτούς τους τη διεξαγωγή συνομιλιών με νομοθετική ρύθμιση του θέματος. Επομένως, τους αφήνουμε να βρουν τρόπο απαντήσουν εκείνοι στο ερώτημα πώς σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση.

Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι αυτή η συνεχιζόμενη και σοβαρή ευρωπαϊκή κρίση ασφάλειας προέκυψε από την πλήρη αποτυχία της συλλογικής Δύσης να επιτύχει κοινό έδαφος, ένα φαινόμενο που αντιμετωπίζουμε εδώ και πολλά χρόνια. Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος έφτασε στο τέλος του, οι συνάδελφοί μας αντικατέστησαν τις παραδοσιακές διπλωματικές δεξιότητες και τον συμβιβασμό με κάτι άλλο, εννοώ με τον εξαναγκασμό, με τις πιέσεις, με τους εκβιασμούς, τις απειλές και τις κυρώσεις. Οπλίστηκαν με περιφρόνηση απέναντι στις εναλλακτικές απόψεις καθώς καθώς και με την ακλόνητη πεποίθηση της εξαιρετικότητας και του αλάθητου τους. Για κάποιο λόγο, θεώρησαν ότι έχουν το δικαίωμα να κυβερνούν τις τύχες του κόσμου. Αυτή η καταστροφική αντίληψη έφτασε στο αποκορύφωμά της με την άρνηση της Δύσης να συζητήσει τις προτάσεις για τις εγγυήσεις ασφαλείας που παρουσιάσαμε στα τέλη του 2021.

Καταλαβαίνουμε ότι αυτό το είδος της πολιτικής έχει τους κανόνες του. Η διπλωματία δεν μπορεί να παραμείνει ανασταλμένη στο κενό για πολύ καιρό. Ο κόσμος θα συνειδητοποιήσει την ανάγκη να εμπλακεί σε συνομιλίες στο προσεχές μέλλον και θα στραφεί στις παραδοσιακές μεθόδους για την επινόηση νέων κανόνων συνύπαρξης που θα βασίζονται στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ισότητας, σύμφωνα με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Έχουμε πει πολλές φορές ότι αν όλοι θέλουν να επιτύχουν το ίδιο αποτέλεσμα, δηλαδή να αποτρέψουν μια παγκόσμια καταστροφή ή έναν μεγάλο πόλεμο (η Ρωσία επιδιώκει να αποφύγει μέτρα έσχατης ανάγκης στην προσπάθειά της να υπερασπιστεί τον ζωτικό της χώρο και έχουμε επαναβεβαιώσει πολλές φορές την ετοιμότητά μας να συμμετάσχουμε σε διάλογο υπερασπιζόμενοι παράλληλα τα εθνικά μας συμφέροντα), αν λοιπόν όλοι έχουν τον ίδιο στόχο (απ’ ό,τι καταλαβαίνουμε από αυτά που δηλώνουν), αν όλοι θέλουν ο κόσμος να ζει ειρηνικά και υποστηρίζουν την ειρηνική συνύπαρξη, τότε πρέπει να μάθουν να ακούν, να κατανοούν και να λαμβάνουν υπόψη τους τα συμφέροντα όλων των μερών, ακόμη και αν δεν συμπαθούμε ο ένας τον άλλον.

Στις 31 Οκτωβρίου 2022, ο σύμβουλος του επικεφαλής του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας Μιχαήλ Ποντόλιακ αναφέρθηκε στον διάλογο Ρωσίας-Ουκρανίας λέγοντας ρητά ότι «η Ρωσία στέρησε από τον εαυτό της τη δυνατότητα να έχει ειρηνευτικές συνομιλίες με τον πολιτισμένο κόσμο και δεν μπορεί να επιστρέψει στον Ιανουάριο του 2022. Η μόνη επιλογή που της έχει απομείνει είναι να παραπεμφθεί σε δίκη».

Για ποιον πολιτισμένο κόσμο μιλούσε; Μήπως επρόκειτο για μια ακόμη αναφορά στον «ανθισμένο κήπο και την άγρια ζούγκλα»; Ποιος νομίζουν ότι είναι ο απολίτιστος κόσμος; Η Κίνα, η Ινδία, η Αφρική και η Ασία; Νομίζουν ότι οι γείτονές τους από την ΚΑΚ, που κάποτε αποτελούσαν ένα ενιαίο έθνος μαζί τους, είναι απολίτιστοι; Διατηρούμε θετικές και σταθερές επαφές με όλους αυτούς σε όλους τους τομείς ως εταίροι και μερικές φορές και ως σύμμαχοι. Σε ποιους αναφέρονται ως πολιτισμένους; Μήπως αναφέρονται σε ανθρώπους που δεν τηρούν τις δεσμεύσεις που υπέγραψαν μόλις χθες; Ή εκείνους που χωρίζουν τον κόσμο σε αυτούς που έχουν δίκιο και σε αυτούς που έχουν άδικο; Ή εκείνους που διαστρεβλώνουν τις καλύτερες έννοιες και αρχές που έχει αναπτύξει η ανθρωπότητα επί αιώνες; Ή μήπως αναφέρονταν σε ανθρώπους που διαπράττουν τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον μη στρατιωτικών υποδομών, όπως αυτές που έκαναν στον Nord Stream και στην ανθρωπιστική επιχείρηση στη Μαύρη Θάλασσα;

Αποκαλούν πολιτισμένες τις χώρες και τα καθεστώτα που έχουν καταστρέψει τόσα πολλά κράτη στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική; Αλλά πόσο πολιτισμένες είναι οι χώρες που βομβάρδισαν τη Γιουγκοσλαβία, μια ευρωπαϊκή χώρα, χρησιμοποιώντας πυρηνικά όπλα χαμηλής ισχύος; Ή εκείνες που βύθισαν πλοία που μετέφεραν μετανάστες στις ευρωπαϊκές ακτές, αφού πρώτα κατέστρεψαν την ισχύουσα τάξη και τα παραδοσιακά μέσα διαβίωσης στις χώρες αυτών των μεταναστών; Πιστεύουν ότι το να είσαι μια πολιτισμένη χώρα σημαίνει, ότι επί δεκαετίες μπορείς να επιλέγεις με το χέρι τους αρχηγούς κρατών, να τους σκοτώνεις για την επιδίωξη των πολιτικών και επιχειρηματικών σου συμφερόντων, να διώκεις, να βομβαρδίζεις κ.λπ; Είναι οι χώρες που χρηματοδότησαν την τρομοκρατία στον Βόρειο Καύκασο για πολλά χρόνια, οι ίδιοι άνθρωποι (εξτρεμιστές και τρομοκράτες) που σκότωσαν παιδιά σε σχολεία, θέατρα, ακόμη και μέσα στα σπίτια τους. Πώς μπορούν να τους αποκαλούν αυτούς πολιτισμένους;

Εμείς δεν τους βλέπουμε έτσι. Για εμάς, μόνο όσοι ακολουθούν τα διεθνή νομικά πρότυπα είναι πολιτισμένοι. Αναφέρομαι στα πρότυπα της ενότητας, που βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό και  την εκτίμηση των συμφερόντων του άλλου. Αυτό σημαίνει να είσαι πολιτισμένος. Ένας άνθρωποςείναι πολιτισμένος όταν δεν προδίδει τον εαυτό του ή αυτούς στους οποίους υποσχέθηκε κάτι, ή αυτούς που εκπαίδευσε.

Η κατάσταση στο Αφγανιστάν είναι μια τέλεια απόδειξη των καλύτερων επιτευγμάτων αυτών των πολιτισμένων εθνών και παραγόντων. Επί 20 χρόνια, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατέστρεφαν τη χώρα, αύξαναν τις καλλιέργειες ναρκωτικών και κέρδιζαν τεράστια χρήματα δηλητηριάζοντας και σκοτώνοντας ανθρώπους με ναρκωτικά. Αφού τα κατάφεραν αυτά, πήραν μια βιαστική απόφαση να αφήσουν τα πάντα πίσω τους και να εγκαταλείψουν όλους όσους τους υπηρέτησαν πιστά, μάζεψαν τα πράγματά τους και οργάνωσαν μια αιματηρή και αποτροπιαστική απόσυρση, αφήνοντας τους πιστούς υπηρέτες τους να πιαστούν από τα φτερά των αεροπλάνων και να σκοτωθούν πέφτοντας στο έδαφος μόλις απογειωθούν. Μετά από αυτό, έκλεψαν χρήματα που ανήκαν στο λαό του Αφγανιστάν. Τώρα επιστρέφουν αυτά τα χρήματα σε μικρές δόσεις για τη δημιουργία υποδομών υποστήριξης του Αφγανιστάν. Αυτό είναι ο αντιπολιτισμός στη καλύτερή του έκδοση.

Για να συζητήσετε αυτά τα θέματα, πρέπει να γνωρίζετε το ιστορικό πλαίσιο. Για αρχή, δεν χρειάζεται να γνωρίζετε πολλά, μόνο μερικές δεκαετίες ιστορίας, αν και θα ήταν καλύτερα ένα η γνώση σας επεκτείνονταν και σε μερικούς ακόμα αιώνες νωρίτερα.

Τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, η Ουκρανία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις και δήλωσε ότι ήταν έτοιμη να συμβιβαστεί. Ωστόσο, οι Αγγλοσάξονες υπέδειξαν στην Ουκρανία να αλλάξει ρότα και την διέταξαν να αποσυρθεί από τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Θα πρέπει να επρόκειτο για μια τακτική που εκείνοι επίτηδες επινόησαν.

Περιμένουμε από το Κίεβο να εκδηλώσει την πρόθεσή του να επαναλάβει τη διαπραγματευτική διαδικασία με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τη νέα εδαφική πραγματικότητα και την κατάσταση επί του πεδίου. Αυτό θα μπορούσε να είχε λειτουργήσει αν είχαν παραμείνει σε αυτή τη λογική, αλλά αυτοί κατέστησαν αδύνατο για τον εαυτό τους να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο. Πιστεύουμε ότι θα ήταν λάθος να ξεκινήσουμε μια συζήτηση για τις θέσεις των εμπλεκομένων μερών. Πρέπει πρωτίστως να αποφασίσουν εκείνοι αν θα μπλοκάρουν τις διαπραγματεύσεις ή όχι. Ας συντονίσουν πρώτα τη θέση τους με τις Βρυξέλλες, την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ακούμε από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών τις ατελείωτες κλάψες, όταν ισχυρίζονται ότι η Ρωσία είναι εκείνη που δεν είναι έτοιμη να συνομιλήσει, λες και δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι ήταν το καθεστώς του Κιέβου που θεσμοθέτησε τη νομική απαγόρευση των συνομιλιών του με τη Ρωσία.

Όσον αφορά το ερώτημά σας σχετικά με τη συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ, γνωρίζουμε πολύ καλά τις μεθόδους που χρησιμοποιούν: διπλά πρότυπα, ψέματα, υποκρισία, παραποιήσεις, εκβιασμούς και αθέτηση των υποχρεώσεών τους. Υπήρξε μια εποχή που παραβίαζαν συστηματικά με θράσος την υπόσχεσή τους να μην επεκτείνουν το ΝΑΤΟ και να μην ενισχύσουν την ασφάλειά τους εις βάρος άλλων. Απέρριψαν επίσης τις προτάσεις της Ρωσίας για τις εγγυήσεις ασφαλείας.

Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής ωμούς εκβιασμούς για να τις αναγκάσουν να συμμετάσχουν στις παράνομες κυρώσεις κατά της χώρας μας. Η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ συνεχίζουν να διοχετεύουν όπλα στην Ουκρανία, δαπανώντας δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, γεγονός που παρατείνει τη σύγκρουση και την καθιστά όσο το δυνατόν πιο αιματηρή. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο δείχνουν την προθυμία τους να συμμετάσχουν σε συνομιλίες; Όχι βέβαια.

Επιτρέψτε μου να επαναλάβω ότι η ρωσική ηγεσία ήταν πάντα προσηλωμένη στην επίλυση των συγκρούσεων με διπλωματικά μέσα. Σήμερα, είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε σε αυτόν τον δρόμο. Ωστόσο, δεν μπορούμε να μην βλέπουμε την πραγματικότητα και είμαστε υποχρεωμένοι να ανταποκριθούμε με τρόπο ανάλογο προς αυτήν.

Πηγή: Σεισάχθεια 7 & 8 Νοεμβρίου 2022